Ở đất Thủ đô xô bồ, ồn ào, nhộn nhịp nhưng vẫn còn tồn tại những cổng làng trăm tuổi rêu phong, cổ kính và giữ được nét đẹp truyền thống của người dân Hà Thành xưa kia. Cổng làng Phú Đô tuy không được xây dựng với kiến trúc cổ trước đây nhưng nó lại là nơi khẳng định thương hiệu bún quốc gia có hàng trăm năm lịch sử.
Cổng làng không chỉ là nơi phân địa giới của làng mà còn là biểu tượng văn hóa lâu đời của mỗi một làng quê Việt Nam. Hà Nội ngày càng phát triển, những tòa nhà chọc trời, lối sống hiện đại nhưng vẫn giữ được những nét văn hóa, đặc sắc riêng. Có được điều này, không thể không nhắc đến công của những chiếc cổng làng trong phố. Dẫu mỗi quê hương có một vẻ riêng nhưng cổng làng từ ngàn xưa đến nay đã trở thành một phần của văn hóa của thủ đô Hà Nội nói riêng cũng như người Việt Nam nói chung.
Ngoài sự tồn tại như một nhân chứng, chứng kiến những thăng trầm của lịch sử, của người dân trong làng thì cổng làng còn là một phần hồn cốt không thể thiếu của mỗi ngôi làng ấy.
Trải qua hàng trăm năm lịch sử, những chiếc cổng làng ở Thủ đô Hà Nội đang dần biến mất hoặc bị những công trình, kiến trúc hiện đại o ép, chen chúc nhưng những chiếc cổng làng cổ vẫn sừng sững đứng đó, tạo nên một thủ đô Hà Nội vừa cổ kính lại vừa hiện đại. Bài viết dưới đây Đá Mỹ nghệ Ninh Bình xin được điểm lại những chiếc cổng làng trăm tuổi cổ kính của thủ đô Hà Nội.
1. Cổng làng cổ trên phố Thụy Khuê
Thụy Khê là một con phố quy tụ nhiều cổng làng cổ nhất của Hà Nội. Nếu có dịp đi qua con phố này, bạn sẽ thấy cứ cách vài chục mét, đan xen giữa những căn nhà hiện đại là chiếc cổng làng cổ kính, rêu phong. Đây chính là một độc đáo mà không con phố nào khác ở Hà Nội có được. Chính bởi vậy mà phố Thụy Khuê còn được người ta gọi bằng cái tên khác là “phố cổng làng”.
Những chiếc cổng làng trên phố Thụy Khuê vẫn giữ được những nét hoài niệm và cổ kính riêng. Dưới đây là những chiếc cổng làng cổ nổi tiếng trên “phố cổng làng” Thụy Khuê.
Cổng làng Đông Xã
Cổng làng Đông Xã có địa chỉ ở ngõ 444 Thụy Khuê có kiểu thiết kế vuông vức, xưa có 5 bậc lên xuống nhưng do bất tiện người dân đã phá bỏ những bậc thang này. Phía trên cổng làng Đông Xã được lợp ngói ta nên toát lên vẻ cổ kính. Trước kia cổng làng Đông Xã có 2 cánh gỗ đóng mở hàng ngày, sau này vì bất tiện mà người dân phải bỏ đi.
Cổng Hầu cũng là cổng làng lâu năm, cổ kính tại Hà Nội. Cổng Hầu là lối dẫn vào làng An Thọ xưa. Cổng được người dân trùng tu vào năm 1998 nhưng vẫn giữ được nét cổ kính của cổng làng xưa. Đôi câu đối ở cổng làng bao năm qua đi vẫn còn rõ chữ: Tô Thuỷ tuần hoàn văn phái viễn/ Lý thành tả trĩ bút phong cao (dịch nghĩa là: Dòng Tô Lịch đưa văn phái toả xa/ Thành nhà Lý sánh cao cùng sức bút). Ngày nay người dân làng An Thọ vẫn mở quán nước ở ngay cổng làng.
Biển cổng Hầu
Một nét hồn quê của cổng Hầu
Cổng làng Hồ Khẩu
Một chiếc cổng làng khác nổi tiếng trên đường Thụy Khuê là cổng làng Hồ Khẩu. Cổng làng Hồ Khẩu có địa chỉ tại ngõ 376. Người dân cho biết, trước kia làng này có 3 cổng, cổng Hồ Khẩu là cổng đi lại chính của của người dân. Đây cũng là cổng có diện tích lớn nhất trong tất cả các cổng làng cổ trên phố Thụy Khuê. Cổng này đã được trùng tu vào năm 1998 nhưng vẫn giữ được những nét cổ kính.
Cổng làng Yên Thái
Cổng làng Yên Thái thuộc làng Yên Thái xưa kia nổi tiếng với nghề làm giấy. Nhắc đến cổng làng Yên Thái người ta lại nhớ đến 4 câu thơ:
“Gió đưa cành trúc la đà/Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương
Mịt mù khói tỏa ngàn sương/Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ”
Đây là làng có phong tục tốt đẹp, trước đây trên cổng làng Yên Thái đã từng treo 4 chữ vàng “Mỹ Tục Khả Phong” do triều đình ban cho.
Ngoài phố Thụy Khuê nổi tiếng với nhiều cổng làng thì nhiều nơi ở trên Hà Nội vẫn còn thấp thoáng những bóng cổng lảng được xen kẽ với các công trình hiện đại ngày nay như.
2. Cổng làng Đại Từ
Cổng làng Đại Từ nay thuộc phường Đại Kim, quận Hoàng Mai. Dù dân cư đông đúc, các công trình hiện đại mọc lên như nấm nhưng quận Hoàng Mai vẫn giữ gìn chiếc cổng làng Đại Từ xa xưa. Cổng làng Đại Từ mang đậm phong cách kiến trúc của những chiếc cổng làng của vùng Đồng Bằng Bắc Bộ.
3. Cổng làng Cốm Vòng
Cổng làng Cốm Vòng là cổng làng vô cùng quen thuộc đối với người dân Hà Nội. Cổng làng Cốm Vòng được xây mới lại theo kiến trúc cổng tam quan vô cùng đẹp và bề thế, thể hiện được một làng nghề nổi tiếng Hà Nội với đặc sản cốm làng Vòng.
4. Cổng làng Phú Đô
Cổng làng Phú Đô nằm ở đường Lê Quang Đạo, phường Phú Đô, quận Nam Từ Liêm. Dù không được xây dựng bằng kiến trúc cổ như các kiểu cổng làng khác nhưng cổng làng Phú Đô vẫn nổi tiếng, đánh giấu không gian làng, khẳng định sự tồn tại của bún Phú Đô – một trong những thương hiệu bún nổi tiếng cả nước với bề dày trăm năm lịch sử.
Cổng làng Phú Đô
Nghề làm bún ở làng Phố Đô có lịch sử lên đến hơn 400 năm. Nhắc đến Phú Đô người ta sẽ nghĩ ngay đến làng nghề làm bún lâu đời. Bún của làng Phú Đô nổi tiếng cả đất kinh kỳ. Có đến 50% sản phẩm bún trên thị trường Hà Nội là của làng bún Phú Đô. Người dân làng Phú Đô đi làm ăn xa đều mang theo nghề làm bún để mưu sinh, lập nghiệp. Chính vì thế mà người ta ví bún Phú Đô chinh là một viên ngọc quý trong kho báu ẩm thực của đất Thăng Long. Cổng làng Phú Đô lừng lững trăm năm cũng như lịch sử làm bún của làng.
Cuộc sống ở Thủ Đô dẫu có hối hả, nhộn nhịp nhưng khi bước chân qua cổng làng như cổng làng Hầu, cổng làng Yên Thái, cổng làng Phú Đô… bạn sẽ thấy cuộc sống bỗng dừng chậm lại vài nhịp, bình yên và trầm lắng đến lạ.
